COPYWRITING: Artykuł: Utylizacja odpadów

Tworzywa sztuczne i ich zagospodarowanie

Jednym z najpilniejszych do rozwiązania problemów związanych z recyklingiem odpadów jest niewątpliwie odbiór i recykling tworzyw sztucznych. Wszechobecność tworzyw sztucznych sprawia, że w chwili obecnej stanowią one zdecydowanie jedną z największych i najtrudniejszych do zagospodarowania grup odpadów.

Jako specjaliści w zagospodarowaniu odpadów przemysłowych i poprodukcyjnych, w cyklu kilku artykułów przybliżymy Państwu najważniejsze cechy i przeznaczenie najczęściej stosowanych rodzajów tworzyw sztucznych, związane z nimi zasady segregacji oraz technologie przetwórstwa. Wszystko w trosce o to, aby mogli Państwo świadomie wdrażać odpowiedni sposób segregacji i składowania odpadów pod kątem skrócenia ich dalszej drogi w obiegu zamkniętym surowców, a poprzez to zmniejszać koszty związane z gospodarką odpadami w swej firmie.

W niniejszym artykule prezentujemy pokrótce podstawowe rodzaje tworzyw sztucznych, ich najważniejsze cechy i zastosowania, a także technologie przetwarzania.  

Tworzywa sztuczne i ich rodzaje

Tworzywa sztuczne są to ogólnie rzecz biorąc materiały złożone z wytworzonych sztucznie przez człowieka polimerów syntetycznych tzn. takich, które nie występują w naturze, albo ze zmodyfikowanych polimerów naturalnych. Polimery zaś to substancje chemiczne o dużej masie cząsteczkowej. Tworzywa sztuczne zazwyczaj wzbogacane są następnie różnymi dodatkami, np. stabilizatorami lub barwnikami, modyfikującymi ich podstawowe cechy.

Dlatego niezwykle istotna jest odpowiedzialność samych producentów tworzyw sztucznych - mieszanki powinny być zaprojektowane tak, aby końcowy produkt mógł być poddany skutecznemu recyklingowi. Poszczególne rodzaje (czy też frakcje) tworzyw sztucznych nie powinny być mieszane z innymi, gdyż przetwarzanie ich osobno jest zdecydowanie bardziej efektywne.  

Ze względu na właściwości rozróżnianych jest wiele rodzajów tworzyw sztucznych. Najczęściej stosowane, a więc i najważniejsze ze względów przetwórczych, to:

► polipropylen (PP);

► polietylen dużej gęstości (HDPE);

► polistyren (PS);

► polichlorek winylu (PCV);

► poliwęglan (PC).

Ze względu na wspomnianą możliwość bardziej efektywnego przetworzenia ideałem byłoby, gdyby odbiór tworzyw sztucznych był możliwy dla każdej z tych frakcji z osobna. Więcej informacji na temat poprawnego segregowania można znaleźć np. pod linkiem: https://samorzad.infor.pl/wiadomosci/3603918,Zmiany-w-ustawie-o-odpadach-2020-r.html 

Podstawowe cechy tworzyw sztucznych

     Przedstawiamy pokrótce podstawowe cechy tworzyw sztucznych.

Najważniejsze zalety tworzyw sztucznych to łatwość produkcji, czyli niskie koszty wytwarzania, łatwość obróbki, nieduży ciężar własny przy jednoczesnej dość dużej wytrzymałości mechanicznej i odporności na czynniki chemiczne,  możliwość stosunkowo łatwego recyklingu, wysoka - porównywalna z węglem - wartość opałowa, lecz tylko przy spalaniu w specjalnych spalarniach, odporność na korozję.

Za niekorzystne cechy tworzyw sztucznych należy uznać np. stosunkowo niewielką odporność na wysokie i niskie temperatury, niezbyt dużą wytrzymałość mechaniczą, bardzo długi czas rozkładu w środowisku naturalnym, wydzielanie trujących związków powstających podczas spalania w niskich temperaturach.

    A oto najważniejsze cechy głównych rodzajów tworzyw sztucznych oraz przykłady ich zastosowania.   

Polipropylen (PP) jest to tworzywo sztuczne termoplastyczne, które staje się elastyczne w wyższej temperaturze, zaś sztywniejsze w niższej. Ma szerokie zastosowanie - m.in. od sprzętu medycznego, opakowań i zabawek, poprzez części maszyn i urządzeń po rury i pojemniki do cieczy agresywnych chemicznie. Może być zadrukowywany, metalizowany, zgrzewany, spawany.

Polietylen HDPE to stosunkowo wytrzymałe sztuczne tworzywo o dużej gęstości. Służy m.in. do produkcji butelek, rur, pojemników na śmieci, beczek, sztucznego drewna.

Polistyren (PS) - tworzywo dość twarde lecz kruche, o bardzo niskiej elastyczności. Najbardziej znanym produktem z polistyrenu jest niewątpliwie styropian szeroko stosowany zwłaszcza jako materiał ociepleniowy w budownictwie.

Polichlorek winylu (PCV) - tworzywo dość odporne mechanicznie i chemicznie. Stosowane m.in. do produkcji wykładzin podłogowych, sprzętów medycznych, opakowań, igelitu, izolacji kabli i przewodów.

Poliwęglan (PC) - tworzywo twarde, odporne na ściskanie, przezroczyste. Używany m.in. do produkcji płyt CD, butelek dla niemowląt, szyb w samolotach czy w kaskach kierowców rajdowych.

  

O właściwościach i zastosowaniu poszczególnych rodzajów tworzyw sztucznych, a także zasadach ich segregowania będziemy pisać szczegółowo w kolejnych artykułach tego cyklu.  

Korzyści ekonomiczne i środowiskowe z recyklingu tworzyw sztucznych

Potencjalne korzyści, jakie środowisko i społeczeństwo czerpałoby przy sprawnie funkcjonującym systemie odbioru i przetwórstwa odpadów tworzyw sztucznych przedstawiają się następująco:

Przetworzenie 1 tony tworzyw sztucznych sprzyja:

► zaoszczędzeniu zasobów - o ok. 1300 l mniejsze zużycie ropy naftowej i innych surowców chemicznych;

► zaoszczędzeniu energii - zużycie mniejsze nawet o 40%.

► niższej o ok. 300 kg emisji CO₂.

Technologie przetwórstwa tworzyw sztucznych

Istnieje szereg technologii przetwarzania tworzyw sztucznych. Głównym ich celem jest uzyskanie całkiem nowego produktu (narzędzi, opakowań itp.). Ich zastosowanie zależy od rodzaju surowca wtórnego (rodzaju tworzywa sztucznego) oraz zamierzonego efektu, czyli produktu końcowego. Praktycznie każdy rodzaj tworzyw sztucznych może być przetwarzany i formowany w wyniku stosowania m.in. takich technologii, jak:

► wtryskiwanie - pod ciśnieniem do specjalnej formy;

►wytłaczanie - przepuszczanie przez specjalnie ukształtowany kanał (głowicę);

► wytłaczanie z rozdmuchem - rozciąganie tworzywa przy pomocy powietrza;

► walcowanie - kształtowanie pomiędzy obracającymi się walcami;

► odlewanie - w specjalnych formach.  

Bardziej szczegółowym opisom metod technologii przetwórstwa tworzyw sztucznych poświęcać będziemy kolejne artykuły cyklu.

Podsumowanie

Zorganizowanie sprawnie funkcjonującego systemu recyklingu tworzyw sztucznych jest niezmiernie ważne. Tworzywa sztuczne stanowią z pewnością jedną z największych kategorii odpadów, zaś ich skup nie funkcjonuje niemal wcale. Tymczasem dzięki sensownie i skutecznie prowadzonej polityce odbioru tworzyw sztucznych, ich przetwórstwa oraz utylizacji korzyści społeczno-środowiskowe mogłyby być ogromne. 

(Napisane przez Adam Trela, marzec 2019, 6446zzs)